VALKENSWAARD – Bij De Hoeve in Valkenswaard wordt continu gewerkt aan nieuwe stalsystemen die ammoniakvorming en geur aan de bron aanpakken en dus het welzijn van de varkens verbeteren. ,,Een hogere opbrengst zonder groei, het kan.”

Wandelend door de stal, terwijl tientallen varkens al snuffelend om aandacht vragen, valt het direct op: hier geen zure ammoniakgeur die je bijkans de adem beneemt. ,,Je ruikt weinig hè”, glimlacht Hans Verhoeven.

Wat hij zojuist aan de keukentafel vol overgave heeft verteld, gelardeerd met schetsjes op allerlei notitieblaadjes, is hier dagelijkse routine. De varkens liggen op een licht bolvormige betonvloer, die automatisch gekoeld kan worden. De dieren mesten aan de zijkant van het hok, op een speciaal rooster, het ‘varkenstoilet’. Poep en urine worden opgevangen in bakken, die elke dag worden leeggepompt. Dagontmesting heet dat, waardoor geen schadelijke ammoniak ontstaat. Een monovergister elders op het perceel zet de mest om in energie, die weer wordt gebruikt op het bedrijf zelf.

Terug naar 7 juli 2017, voor de Brabantse veehouderij is het een verguisde datum. Op die dag besloot de provincie dat de stallen in Brabant al in 2022 moeten voldoen aan de nieuwste milieu-eisen. Zes jaar eerder dan eerder afgesproken, omdat de afname van de schadelijke uitstoot volgens het provinciebestuur niet snel genoeg gaat.

Innovatieve stalsystemen moeten die duurzaamheidsslag mogelijk maken en daar wordt bij De Hoeve in Valkenswaard hard aan gewerkt. De provincie stelde 2,6 miljoen euro beschikbaar aan Verhoevens ‘Stal van de Toekomst’. De universiteit van Wageningen, ministeries, provincie, gezondheidsraad, waterschappen en andere experts kijken en denken mee. Doelstelling is om de ammoniakuitstoot met 85 procent te reduceren en geur met 70 procent.

De nieuwe stalconcepten worden op vier locaties in Brabant ontwikkeld, bij kraamzeugen, guste en dragende zeugen, gespeende biggen en vleesvarkens. Uitgangspunt is dat de systemen straks ingezet kunnen worden bij zowel nieuwbouw als in bestaande stallen.

Certificaat

Dat De Hoeve bij de provincie in beeld kwam voor een financiële injectie was niet zo vreemd. Verhoeven en zijn compagnon Mark van den Einden waren in 1997 al de grondleggers van de Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV). Alle ketenpartners – varkensboeren, grossiers, slagers, vleeswarenproducenten, retail, cateraars en slachterijen – werken volgens vastgestelde regels en krijgen daarvoor een certificaat, dat door De Hoeve wordt uitgereikt. Driehonderd bedrijven hebben zich inmiddels aangesloten.

Later ontwikkelde het bedrijf zich meer en meer tot proeftuin op het gebied van duurzaamheid en dierwelzijn. Verhoeven noemt de Ruwenbergconferentie in 2013, waar burgers en boeren bij elkaar kwamen om over de toekomst van de landbouw te praten. ,,Ik was verrast door de onvrede. De ellende op het platteland, ik schrok ervan. Dat burgers het gevoel hebben dat ze continu in de stank zitten, terwijl boeren roepen; maar daar heb ik juist in geïnvesteerd.”

Weer thuis besloten hij en zijn vrouw Diny dat ze er iets mee moesten. Verhoeven is er dan al van overtuigd dat luchtwassers niet de oplossing zijn. ,,Het doet te weinig met geur, de overlast voor omwonenden blijft. Maar bovendien blijven de varkens in de stal in de ammoniak zitten.”

Aan de Maastrichterweg wordt ingezet op een aanpak bij de bron: stalsystemen bedenken die voorkomen dat zich überhaupt ammoniak vormt. Maar daar blijft het niet bij. Zo wordt bijvoorbeeld ook geëxperimenteerd met het aantal weken dat biggen bij de zeug blijven: biggetjes doen het beter als die termijn wordt verlengd, zo blijkt. Ook wordt een nieuw drinkwatersysteem getest; met hogere druk waardoor bacteriën minder kans krijgen.

Uiteindelijk leiden alle maatregelen tot gezondere dieren (,,wij draaien volledig antibioticavrij”) én hogere inkomsten. ,,Meer verdienen hoeft niet gelijk te staan aan schaalvergroting. Dat laten we hier zien.”

In 2017 komt alles in een stroomversnelling als de provincie besluit om de strenge milieu-eisen al in 2022 op te leggen. ,,We hadden een gesprek met gedeputeerde Anne-Marie Spierings. Er moest iets gebeuren, want nog altijd was de luchtwasser de enige technische optie om de uitstoot te verminderen.”

Race

Nu is het een race tegen de klok. De boeren klagen dat de provincie wel deadlines naar voren haalt, maar dat de innovatieve stalsystemen er nog altijd niet zijn. De concepten van De Hoeve zijn zo goed als klaar, maar dan rest nog een lange weg naar officiële erkenning. Eerst moeten over langere tijd metingen worden verricht om de emissiefactor vast te stellen. ,,Voorjaar volgend jaar moet het zover zijn”, denkt Verhoeven. ,,Dan kan elke varkenshouder ermee aan de slag.”

De sector wacht echter niet op dat moment. In Valkenswaard komen voortdurend adviseurs, bedrijven en kennisinstellingen over de vloer om een en ander met eigen ogen te zien. Uit binnen- en buitenland. De Hoeve kan geen patent aanvragen op de innovaties, zo is afgesproken met de provincie. ,,We moeten en willen onze kennis delen. Dat doen we ook actief. Daarom hoort bij dit soort ‘open innovatie’ ook subsidie.”

Ondertussen wordt ook al nagedacht over het volgende onderzoek. Want innovatie houdt nooit op. De Hoeve  gaat zich intensief bezighouden met het couperen van varkensstaarten. Hoe kan dat voorkomen worden? Verhoeven: ,,Als de omgeving van het varken verder verbetert, is het wellicht mogelijk het couperen achterwege te laten. Dat wordt de uitdaging in het volgende project.”

Bron: ED